Το ερευνητικό πρόγραμμα αφορά τις αναδιατάξεις στην ελληνική ιστοριογραφία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως αυτές αποτυπώνονται στον χώρο του ιστορικού βιβλίου. Εκκινώντας από την υπόθεση εργασίας πως ο μακρός Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος –που στην Ελλάδα εννοιολογήθηκε ως «η πολεμική δεκαετία 1912-1922»– είχε καταλυτική επίδραση στη νεοελληνική ιστορική συνείδηση και σε μια σειρά από θεσμούς, πρακτικές και αναπαραστάσεις σχετικά με το εθνικό παρελθόν, στο συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα τίθενται μια σειρά από ερωτήματα, όπως: τι σηματοδοτεί για τις αναγνώσεις του εθνικού παρελθόντος το τέλος της Μεγάλης Ιδέας; Πώς ανασημασιοδοτείται το τρίσημο σχήμα του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου; Ποιες κριτικές δέχονται τα κυρίαρχα ιστοριογραφικά σχήματα και υπό ποιες συνθήκες αναδύονται νέα; Πώς ενσωματώνεται στο εθνικό αφήγημα η πολεμική δεκαετία 1912-1922; Πώς επιδρά στην ιστοριογραφία η συγκρότηση νέων γνωστικών πεδίων και επιστημολογικών εργαλείων;
Τα ερωτήματα αυτά προσεγγίζονται μέσα από τον φακό της σχέσης μεταξύ ιστοριογραφίας και εκδοτικής παραγωγής, με έμφαση στην κυκλοφορία βιβλίων μη μυθοπλαστικού ιστορικού περιεχομένου. Κατά τον Μεσοπόλεμο η εκδοτική βιομηχανία υφίσταται μια σειρά από σημαντικές μεταβολές, στο πλαίσιο των οποίων η ιστορική ύλη φαίνεται να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση. Το ιστορικό βιβλίο λαμβάνει πολλές μορφές (λ.χ. μονογραφίες και πολύτομες σειρές, εξειδεικευμένα έργα και ιστορίες γενικού εγκυκλοπαιδικού ενδιαφέροντος) παράγεται από συγγραφείς ποικίλων ειδών (ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους, λογοτέχνες, πολιτικούς, στρατιωτικούς κ.ο.κ.), διαχέεται μέσα από πολλαπλά έντυπα μέσα (διαφημίσεις και κριτικές στις εφημερίδες και τα περιοδικά, εκδόσεις έργων σε συνέχειες, κουπόνια αγοράς) και κυκλοφορεί σε διαφορετικούς χώρους (μεγάλα και μικρά βιβλιοπωλεία, τυπογραφεία, πάγκοι πωλητών, γραφεία εφημερίδων και περιοδικών, αυτοσχέδιες βιβλιοδεσίες).
Αυτός ο έντυπος ιστορικός πολιτισμός του Μεσοπολέμου, σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος έως σήμερα, αποτελεί το αντικείμενο του προγράμματος και προσεγγίζεται μεθοδολογικά μέσα από τη συνάντηση της ιστορίας της ιστοριογραφίας με την ιστορία του βιβλίου και των εκδόσεων. Οι ερευνητές του προγράμματος καταρτίζουν εκτενείς βάσεις δεδομένων για τα ιστορικά βιβλία που εκδόθηκαν στην περίοδο 1923-1936 και προχωρούν σε ανάλυση μέσα από έναν συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων με βάση τα προαναφερθέντα ερευνητικά ερωτήματα.
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από το καταπίστευμα Κωνσταντίνου Α. Τσαγκαδά και τον ΕΛΚΕ του ΕΚΠΑ στο πλαίσιο υλοποίησης της δράσης «Έρευνα στις μετακλασικές σπουδές στο πλαίσιο του καταπιστεύματος Κωνσταντίνου Τσαγκαδά» (Κ.Α. Έρευνας: 20205). Ο χρόνος εκπόνησης του προγράμματος είναι το διάστημα από την 1η Δεκεβρίου 2023 έως την 8η Αυγούστου 2024.
Παραδοτέα:
Ακαδήμαϊκός υπεύθυνος:
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ/ πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής, Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ
Επιστημονικοί συνεργάτες:
Βαγγέλης Ζιώγας, υποψήφιος διδάκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
Νίκος Θεοδωρόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
Χρήστος Τριανταφύλλου, διδάκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ/ εντεταλμένος διδάσκων, Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
